Oerstroom Eridanos
Hij zit in mijn handtas, die ik bijna altijd bij me draag. Lang geleden heb ik eens aan andere vrouwen gevraagd wat ze allemaal bij zich dragen in hun handtas, om daar in een later stadium een column aan te wijden en bij de eerste nieuwsgierige poging daartoe stond ik al verbaasd. Ik hoorde de meest opmerkelijke dingen opnoemen, zoals een schaar, schroevendraaier, een ophangbeugel, een wasknijper, paperclip, notebook en nog veel meer zaken, die je logischerwijs niet op die plek zou verwachten. Ik vervoer zelf ook iets eigenaardigs in mijn tas. Het voelt glad en is soms koud en op andere momenten aangenaam warm. Het is een cadeautje dat ik lang geleden van mijn dochter kreeg. Een steen. Een barnsteen.
Ik heb iets met stenen.
Soms voel ik een vreemde aantrekkingskracht, als ik ze zie liggen op het strand, in een rivier of wanneer ik wandel in een bosgebied. Als mijn oog er op valt kan ik er bij tijd en wijle niet aan voorbij lopen. Dan moet ik ze oprapen en in mijn hand houden, waarna ik ze meestal in een broek- of jaszak laat glijden. Stenen hebben soms iets magisch en volgens mij vertellen ze ook ieder hun eigen verhaal. Een geschiedenis die me meestal niet duidelijk is, maar waar ik de mooiste verhalen bij zou kunnen bedenken, vandaar dat op het houten terras bij ons zomerverblijf langzaam een hele verzameling steentjes groeit en thuis in een houten bakje de grootste exemplaren mogen liggen.
Er drupte hars uit naaldbomen
Mijn barnsteen is al heel oud. Zeer lang geleden was er hars dat uit speciale naaldbomen is gedrupt in Scandinavië, het viel op de bodem en bleef daar in de zachte ondergrond miljoenen jaren liggen tot het versteende en uiteindelijk in barnsteen veranderde. In de oertijd zag onze aarde er heel anders uit dan nu. Er bevond zich naar alle waarschijnlijkheid een zeer groot oerbos met vele soorten naaldbomen in het Noorden van wat nu Europa is. Er stroomde ook een machtige rivier vanuit Zweeds Lapland , via wat nu nog de Sont is, met zijrivieren vanuit Rusland, naar onze gebieden. De Rijn, de Wezer, Elbe, Oder, de Weichsel en ook de Thames waren lange tijd zijrivieren van de grote oer rivier, de Eridanos. Een miljoen jaar geleden was hij tot zijn grootste lengte uitgegroeid en ongeveer 2700 kilometer lang en zijn uitgebreide delta omvatte een groot deel van het Noorden van ons land en reikte destijds tot aan wat nu de oostkust van Engeland is.
Het slib vind je terug als prachtig wit zand
De stroom zette veel vruchtbaar slib af aan zijn oevers , wat nu op sommige plaatsen in ons land als prachtig wit zand wordt gevonden, in tegenstelling tot het meer bruine zand dat via de Rijn wordt aangevoerd. Bovendien nam de oerrivier ook het fossiele hars mee in de vorm van barnsteen. Vindplaats daarvan is vooral de zuidelijke kust van de Oostzee, waarbij Kaliningrad de belangrijkste vindplaats is. Tijdens de verschillende glacialen, ijstijdperken, veranderde langzamerhand het stroomgebied van de rivier, waardoor die uiteindelijk ophield te bestaan.
De oude Grieken kenden deze oer rivier of Baltische Rivier en noemden hem de Eridanos, wat noordelijke rivier betekent. Het gevonden barnsteen werd door hen veel gebruikt om sierraden van te maken, maar ook uit andere perioden in de geschiedenis is het gebruik van barnsteen voor sierraden bekend. In de Romeinse tijd werd barnsteen veel gebruikt als ruilmiddel en veel later is barnsteen daarom teruggevonden in alle uithoeken van het Romeinse rijk. Barnsteen kan wel vijftig miljoen jaar oud zijn en kan allerlei kleuren hebben van warmgeel tot donkerrood , maar er zijn ook wel groen getinte, of blauw gekleurde soorten . Kopal is de jongste soort en dat is ongeveer twee miljoen jaar oud. De doorzichtige barnsteensoorten zijn het meest kostbaar.
Hoewel ik altijd nieuwsgierig ben naar de verhalen die stenen mij kunnen vertellen over vindplaatsen, reizen en geschiedenis, zijn er ook mensen die waarde hechten aan de betekenis van stenen in de geneeskunst en op spiritueel niveau. Zo schijnt de barnsteen, omdat hij door wrijving warmte geeft, te helpen bij problemen met longziekten, astma bijvoorbeeld, maar de steen schijnt ook positief te werken voor een evenwichtig en harmonieus leven, met veel humor. Het zou best kunnen, dat mijn steen mij onbewust beïnvloedt. Ik weet het niet. Dat is in elk geval voor mij niet zo belangrijk. Ik hou meer van de verhalen. Nu ik me heb verdiept in de oorsprong , de ouderdom en de zeer lange reis die mijn steen ooit maakte, is hij mij vanwege die redenen al zeer dierbaar.
Het is een kleinood dat financieel niet zo veel voorstelt, maar voor mij is het kostbaar, vanwege mijn dochter en het verhaal. Dus blijft de steen in mijn handtas, als vreemd , maar bijzonder voorwerp.