Het orgel speelt

Mijn ogen dwalen over de gebogen hoofden in de kleine kring. Ik luister naar prachtige orgelklanken, die de geweide ruimte vullen. Ze zweven over de eeuwenoude stenen vloer, langs donkere kerkbanken, via pilaren omhoog naar de gotische ramen en daarna om dikke bruine balken heen naar het groen geverfde, rond gebogen houten plafond. Geoefende handen bespelen de toetsen van het grote van-Dam orgel uit 1830 in de st. Vituskerk. Behalve de muziek is het wellicht ook de aangename koelte hier binnen, die een groepje belangstellenden naar binnen trekt op deze warme middag in augustus.

Vanaf het dorpsplein ben ik onverwacht door het enthousiasme van twee luistervrouwen meegetrokken naar de openstaande kerk, meegevoerd over het smalle kerkpad, door de donkere hal naar de kerkzaal, waar de lampen zijn aangestoken. Ze stralen me blij tegemoet. Ik krijg thee en voer een prettig gesprek met mensen om me heen. Ik voel me hier thuis, de plek waar mijn geloof door de jaren heen kon groeien, waar mijn belangstelling werd gewekt voor datgene, waar we vaak geen woorden voor kunnen vinden. Is het God, het universum, de bron of een alles omvattende spirituele energie? Wie zal het zeggen? Stil luister ik naar het “mini markt concert”, dat door Jetske Bakker – Reitsma verzorgd wordt en ik laat mijn gedachten mee voeren tot ver buiten dit kerkgebouw.

Er zijn musici die van mening zijn, dat muziek je vleugels geeft, zoals bv. de violiste Christine Knoll, maar Hanna Rijken, theoloog en ook musicus gaat nog verder. Zij zegt in dagblad Trouw, ( nov. 2023) dat muziek je vleugels geeft, waardoor de ziel opstijgt en omhoog gedragen wordt naar God. Ik weet, dat je door naar muziek te luisteren soms even uitgetild wordt boven de beslommeringen van het dagelijkse bestaan, maar ik vraag me vandaag af, hoe ver mijn ziel vandaag omhoog reikt. Is er bij mij deze middag ook een moment, waarop ik even los kom van de aarde?

Een huisorgel

Al luisterend nemen mijn gedachten me mee door de ruimte, gedragen door de imponerende klanken van het orgel, naar een kamer in Leeuwarden, waar lang geleden dat kleine huisorgel stond. Ik weet niet waarom ik op dit moment juist aan die zondagmiddagen van vroeger moet denken, wanneer er bij dat orgel werd gezongen uit de bundel van Johannes de Heer en gerimpelde handen de toetsen bespeelden. Ik luisterde er naar de zachte, soms een beetje trillende stemmen van de vier oudere zussen van mijn moeder, monden die niet naar de woorden hoefden te zoeken. De teksten waren immers bekend. Het is een dierbare herinnering aan liefdevolle tantes, die genegenheid uitstraalden naar hun kleine nichtjes van toen.

Stilte

Jammer, maar ik heb vandaag in deze kerk het gevoel, dat mijn ziel niet zo hoog opstijgt. Misschien komt dat, omdat voor mij de weg naar de verbinding met God juist een weg door de stilte is. In stille momenten hoef ik niet hoog te stijgen, maar vind ik de verbinding met het hogere soms even diep binnen in mezelf. Het is dan of God niet ver weg is, maar alsof hij mij zoekt en als ik me openstel, hij bij mij binnenkomt. Je zou het een meditatief moment kunnen noemen, een stil gebed. Uit de bijbel kennen we verhalen van hogepriesters die ook juist in de stille ruimte van het heilige der heiligen het contact met God konden vinden. En van Jezus is bekend, dat hij ook de stilte opzocht om met zijn vader te praten.

Luisterend naar mooie muziek kan ik me wel even losmaken van de daagse beslommeringen. Mijn zorgen en soms verdriet even vergeten, zoals in mijn jeugd, wanneer ik mijn emoties deelde met de piano, dat vertrouwde  instrument bij ons thuis in de huiskamer. Ik denk, dat ik daardoor een beetje meer ben gaan houden van pianomuziek en deze meestal verkies boven orgelklanken. Maar vandaag geniet ik intens van de mooie muziekstukken, die speciaal voor deze middag door Jetske Bakker zijn gekozen.

Het zijn vrijwilligers die in groepjes van twee deze zomer zorgen, dat de st. Vituskerk op dinsdagmiddag open is. Naast gelegenheid voor een gesprek, is er thee, koffie of frisdrank, maar het hoofdthema is om vier uur toch een gratis orgelconcert, dat verzorgd wordt door verschillende bekende en onbekende organisten. Het lokt deze zomer iedere keer een steeds groter wordende groep belangstellenden naar dit oude kerkgebouw.

Als de laatste trillingen vanaf het orgel over onze hoofden stromen, het applaus heeft geklonken, ben ik weer terug in de koele ruimte van deze voor mij zo bekende kerk. Ik heb me laten meevoeren door de muziek, heb meegenoten van dit kleine moment. Een moment dat kon uitgroeien tot iets, wat nog lang naklinkt in mijn hart.